کردستان را به زبان کردی با همه زیبایی‌هایش می شناسند؛ زبانی غنی که مانند زبان فارسی در مجموعه زبان‌های گروه هند و اروپایی قرار می‌گیرد و قواعدی ویژه ازنظر دستوری و نوشتاری دارد. ادبیات کردی اکنون در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر اروپایی و خاورمیانه تدریس می شود، اما هنوز به‌صورت رسمی در مراکز آموزشی کردستان تدریس نمی شود.

به گزارش بارانی خبر، البته درچند سال گذشته برنامه‌‌های مناسبی برای تقویت و اشاعه زبان کردی اجرا شده است که از این میان می‌توان به اختصاص چند واحد درسی در برخی مدارس و دانشگاه‌های استان اشاره کرد که  این موضوع می‌تواند خود نقطه امیدی در این زمینه باشد.تاکنون زبان و ادبیات کردی به‌صورت مستقل و بدون بهره‌گیری از امکانات ویژه‌ای توانسته‌ است بر غنای خود بیفزاید و در دهه‌های گذشته  نیز بسیاری از نویسندگان و ادبیان این مرز وبوم در قالب انجمن‌ها و مؤسسه‌های فرهنگی – هنری، این زبان کهن را حفظ کرده و امروز شاعران کردستانی در آسمان ادبیات کشور و جهان آثار ماندگاری خلق کرده‌اند.

ترجمه منظومه‌های کردی
وسعت زیاد مناطق کردنشین، این زبان را غنی و وزن و لفظ آهنگین کلمات، عرصه شعر و ادبیات و موسیقی کردی را متاثر و ثروتمند کرده است، به‌طوری که بسیاری از منظومه‌های کردی حدود یک سال پیش به زبان‌های مختلف ترجمه شده است.
 در تقسیم بندی لهجه‌ها، مردم سقز، بانه و همچنین بخشی از مریوان با لهجه «سورانی» صحبت می‌کنند. مردم سنندج، دیواندره و همچنین بخشی از مریوان و کامیاران با لهجه «اردلانی» صحبت می کنند و مردم شرق استان شامل قسمت‌هایی از شهرهای قروه و بیجار هم با لهجه خاصی سخن می گویند که نزدیک به لهجه «کلهری» است.در مناطق جنوب غربی استان هم که عموما شامل منطقه باستانی و سرسبز اورامان و سروآباد است، مردم با همان لهجه اورامی که تشابه زیادی با متن کتاب اوستا دارد، صحبت می‌کنند. ادبیات کردی با وجود اینکه قدمت چندانی در مکتوب شدن ندارد، اما دارای ادبیاتی بسیار غنی است؛ ادبیاتی سرشار از ایبات و اشعار فولکلور.

آغاز نوشتار زبان فارسی زودتر از کردی
یک پژوهشگر و زبان‌شناس کردستانی در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: زبان کردی مانند زبان فارسی، شیوه نوشتار خود را بعد از اسلام از زبان عربی گرفته است و براساس نوشتار زبان عربی و قواعد و دستور آن زبان، به نوشتار زبان آمده است.
«عدنان برزنجی» می افزاید: دراین مرحله زبان فارسی خیلی زودتر از زبان کردی نوشتار خود را آغاز کرد و ادیبان و عالمان فارس زبان توانستند آثار گرانبها و فاخری را با زبان خود خلق کنند که همین موضوع هم سبب غنای فارسی شد.
وی با اشاره به وجود برخی مشکلات در نوشتار زبان فارسی می گوید: این زبان در نوشتار با مشکلاتی روبه‌رو است که مشهودترین آن، اختلاف خواندن با نوشتن است.
این مدرس زبان کردی ادامه داد: برای نمونه در زبان فارسی برخی حروف وجود دارند که در ساختار این زبان جایگاهی ندارد، اما به دلیل قرابت با زبان عربی وارد زبان فارسی شده است، مانند حروف «ص»، «ث»، «ظ»، «ذ»، «ض» و «ط». همچنین برخی کلمات که به یک سبک خاص نوشته می شوند، اما طور دیگری باید خوانده شوند که از جمله آن می توان به کلمات «خواهر» یا «خواهد» اشاره کرد.
برزنجی ادامه می‌دهد: اگرچه زبان کردی دیرتر از زبان فارسی نوشتار خود را آغاز کرد و در اوایل دقیقا مانند فارسی عمل می کرد و تحت تاثیر مستقیم زبان عربی قرار داشت، اما بعدها به ویژه در اوایل قرن بیستم، تحولاتی در شیوه نوشتار زبان کردی ایجاد شد.
وی عنوان می کند: تلفظ و نوشتار دراین زمان بسیار به هم نزدیک شدند و حروفی که ویژه زبان عربی بود و در زبان کردی تلفظ نمی شد، از الفبای زبان کردی بیرون کشیده شدند.
همچنین حروفی که ویژه زبان کردی بوده و در زبان عربی وجود نداشتند نیز به این زبان اضافه شد.

حضور در صدر اسلام
این پژوهشگر و زبان‌شناس اظهار می‌کند: به گفته استاد «علی اکبر دهخدا» در زمان صدر اسلام تنها اثر ادبی یافت شده، در کردستان به دست آمده است. بی شک با توجه به اینکه قبل از اسلام در کردستان ادیان دیگری مانند یارسانیان و زرتشتیان نیز حضور فعالی داشته‌اند، کردستان در حقیقت مرکز ادیان بوده است.برزنجی می افزاید: پس از ورود اسلام و با توجه به اینکه دستور قرآن کریم بود تا امت واحده در سراسر جهان اسلام تشکیل شود، بنابراین فرهنگ، زبان و ادبیات ملت‌های دیگر تحت تاثیر زبان عربی قرار گرفت.
وی با اشاره به مشکلات زبان کردی ادامه می‌دهد: اگرچه زبان فارسی توانست در سده‌های نخستین اسلام خودی نشان دهد و در قرن دوم هجری آثاری را به زبان فارسی خلق کند، اما زبان کردی تا قرن چهارم هجری نتوانست احیا شود و به همین دلیل هم اثری را در طول این چهار قرن به زبان کردی نمی بینیم.

ورود شعرا به ادبیات کردی
این زبان‌شناس کردستانی می گوید: از قرن چهارم به بعد و با آمدن شعرایی مانند «بسام کرد»، «بابا طاهر»، «بابا ناوس»، «علی حریری» و «علی ترموکی» ادبیات کردی سراسر کردستان را فرا گرفت.
برزنجی همچنین با اشاره به شعرای کردستانی می افزاید: در کردستان افرادی مانند «شاکه رخان منصور»، «ملا پریشان دینوری»، «صیدی اورامی»، «بیسارانی»، «خانای قوبادی»، «مولوی»، «نالی»، «محوی»، «سالم»، «کوردی»، «شیخ رضا» و برخی دیگر ادبیات کردی را گسترش دادند.
وی ادامه می‌دهد: ادبیات کردی به ویژه در سده‌های پایانی به نقطه اوج خود می رسد و همزمان، در یک عصر شاعران بزرگی مانند «نالی»، «مولوی»، «خانای قوبادی»، «محوی»، «مستوره اردلان»، «خسروخان»، «احمد بگ کوماسی» و برخی دیگر پا به عرصه ادبیات گذاشتند و غنای زیادی به ادبیات کردی بخشیدند.

تفاوت ادبیات کردی با دیگر زبان‌ها
یک پژوهشگر و زبان‌شناس کردستانی با اشاره به غنای ادبیات کردستان اظهار می‌کند: در مرحله نو شدن، ادبیات کردی پا به پای ادبیات ملت‌های همسایه رو به جلو حرکت کرد و توانست خودی نشان دهد.
«عدنان برزنجی» می افزاید: زمانی که «نیما یوشیج» در زبان فارسی و «ناظم حکمت» در زبان‌ترکی نوگرایی می کردند، «گوران» نیز بسیار مقتدرانه در زبان کردی دست به تغییرات تازه ای می زند و خود را در کنار ادیبان بزرگ فارس، عرب و‌ترک قرار می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: در ادبیات کردی فردی مانند «شیرکو بیکس» ظهور می کند که عنوان «امپراطور شعر» را یدک می کشد، اما باید گفت که ادبیات کردی با ادبیات همسایگان خود یک تفاوت عمده  دارد.
برزنجی اضافه می کند: این تفاوت عمده در ادبیات کردی مربوط به ۲ وزن است. نخست وزن «عروضی» و دیگری وزن «هجایی» که این موضوع از ویژگی‌های ادبیات کردی است که آن را متمایز می کند.

شما هم نظر خود را در مورد این مطلب در قسمت نظرات بنویسد بعد از تائید مدیر منتشر خواهد شد