سرویس جهان خبرگزاری کردپرس- ژوئن ۲۰۱۴ همه چیز را برای کُردهای عراق تغییر داد، یا حداقل آن ها امیدوارند این گونه بوده باشد. از زمانی که داعش در آن ماه از مرز سوریه به عراق آمد و به راحتی بر نیروهای دولتی غلبه پیدا کرد و به تصرف بخش های غربی عراق و شهر موصل که سومین شهر بزرگ این کشور است، پرداخت مفهوم کشور عراق متحد کمرنگ شد.

در همین حال کردهای استقلال طلب استقامت کردند و به تدریج با بازپس گیری زمین هایی که ارتش عراق در مقابل داعش از دست داده بود، قلمرو تحت فرمان خود را گسترش دادند و تحسین غرب را به عنوان تنها متحد موثر خود بر روی زمین برانگیختند.

سقوط دولت عراق همزمان با موفقیت کُردها در میدان نبرد، بسیاری را در اربیل، پایتخت کردستان عراق متقاعد کرده است که جنگ داعش می تواند برای آن ها شانسی تاریخی باشد تا از دولت مرکزی که آن ها را از لحاظ فرهنگی، سیاسی و اقتصادی به حاشیه رانده است جدا شوند. صد سال پس از توافق سایکس- پیکو بین قدرت های استعمارگر فرانسه و انگلستان که مرزهای رسمی را شکل داد، اقلیت ۳۰ میلیون نفری کردها را بین چهار کشور – عراق، ایران، سوریه و ترکیه – تقسیم کرد. رهبران کرد استدلال می کنند که سال ۲۰۱۶ می تواند سالی باشد که این خیانت تاریخی جبران شود.

فلاح مصطفی، رئیس بخش روابط خارجۀ دولت نیمه خودمختار اقلیم کردستان می گوید: « موازنه قدرت و چشم انداز سیاسی در عراق تغییر کرده است. ما نمی توانیم به عقب باز گردیم.»

مطمئنا با در نظر گرفتن وحدت عراق، سیاست رسمی ایالات متحده، تفرقه داخلی در اقلیم کردستان و کاهش رشد اقتصادی، مسیر کردها به سوی استقلال بسیار شیب دار و دشوار است. اما رهبران کرد می گویند که حاکمیت آن ها، چه به عنوان یک دولت مستقل و یا به عنوان بخشی از یک کنفدراسیون با بقیۀ عراق، هرگز قوی تر از حال حاضر و در این سال جدید نبوده است. در اواخر ماه گذشته، مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان به حزب خود یعنی حزب دموکرات کردستان دستور داد که در رابطه با استقلال یک همه پرسی را سازماندهی کنند. چند ماه قبل وی در یک اتاق فکر در واشنگتن گفت: « نمی دانم که آیا این اتفاق در سال آینده خواهد افتاد یا در زمانی دیگر، اما استقلال قطعا در راه است.»

این اعتماد به نفس تازه به دست آمده ناشی از عوامل مختلفی است. یکی از این عوامل این است که بحران داعش بسیاری را در ایالات متحده متقاعد کرده است که سیستم فدرالی عراق که در آن بغداد قدرت اجرایی همه چیز، از درآمد نفتی تا سیاست خارجی را بر عهده دارد یک شکست است، حقیقتی که کردها سال هاست به آن اشاره می کنند. مخالفت واشنگتن با تجزیۀ دولت عراق بعد از سقوط صدام حسین، تحت آن چه با عنوان سیاست عراقی واحد شناخته شده است، شاید بزرگترین مانع حاکمیت کُردها بوده است. اما شکست بغداد در حفظ انسجام جوامع مذهبی-قومی عراق با موفقیت داعش آشکار شد و خشم اقلیت سنی محلی را نسبت به دولت مرکزی شیعۀ فرقه گرای بغداد که سابقا تحت رهبری نخست وزیر نوری المالکی بود، برانگیخت.

دژنه ریس باجلان، استاد دانشگاه آمریکایی عراق در سلیمانیه می گوید، « من فکر نمی کنم که آمریکا هیچ وقت شروع به تجزیۀ عراق کند اما سوال این است که آیا از مخالفت با آن دست خواهد کشید؟ دولت « ناکارآمد» عراق و روابط رو به رشد آن با تهران « بحث بر سر حمایت از بغداد را غیر ممکن ساخته است… من فکر می کنم مشروعیت سیاست عراق واحد رو به وخامت است و مردم به تدریج خواهند دید که این سیاسیت غیرقابل دفاع است.”

در همین حال، موفقیت های کُردها در میدان جنگ، از جمله پیروزی معروف آن ها در شهر سوری کوبانی، آنها را مورد توجه بسیاری از سیاست گذاران آمریکا قرار داده است که از شکست های ارتش عراق تحت حمایت ایالات متحده خسته اند. بسیاری از آن ها در ژوئن ۲۰۱۴ با نزدیک شدن داعش از پست های خود گریختند.

لابی گران کرد در تلاش برای سرمایه گذاری بر احساسات کنونی طرفدار کردها به واشنگتن رفته اند تا بخواهند به حمایت از قانونی بپردازد که به آمریکا اجازه می دهد به طور مستقیم و نه از طریق دولت بغداد، کردها را مسلح کند. این لایحه در کاخ سفید، جایی که حامیان این لایحه آن را در شکست داعش حیاتی می دانند حمایت قابل توجهی از دو حزب کسب کرده است. نامزدهای ریاست جمهوری جمهوریخواه۲۰۱۶ نیز در میان هیئت هستند. جب بوش فرماندار فلوریدا در گفتگوی ماه گذشتۀ خود با سی ان ان گفت: «ما باید کردها را به طور مستقیم مسلح کنیم… [آنها] بزرگترین نیروی مبارزه و از قویترین متحدان ما هستند» – شاید این اشاره ای به هر دو نیروی پیشمرگۀ عراق و جناح کردی سوریه باشد که ایالات متحده از آنان نیز حمایت می کند.

اما تغییر افکار در کنگره فقط یکی از نبردهاست. چالش های جدید در مقابل حزب دمکرات بارزانی در قالب بحران های داخلی خود را نشان داده اند از جمله افت اقتصادی شدید که منتج از جنگ علیه داعش و قیمت پایین نفت است. بانک جهانی به تازگی اعلام کرد که حکومت اقلیم کردستان حداقل به ۱٫۴ میلیارد دلار کمک مالی نیاز دارد تا ثبات اقتصادی ایجاد کند در حالی که رشد اقتصادی از ۸ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۳ درصد در سال ۲۰۱۴ کاهش یافته است. در ماه های اخیر، دولت مجبور به قطع حقوق به کارمندان دولت شده است. مهمترین آنها نیروهای پیشمرگه هستند که در خط مقدم جنگ با داعش جان خود را به خطر انداخته اند. دولت بارزانی استدلال می کند که بسیاری از مشکلات اقتصادی به دلیل به خودداری بغداد از دادن درآمدهای نفتی به کردها و همچنین کمک های خارجی به ۱ میلیون نفر آواره ای است که در اراضی کردستان پناه گرفته اند.

با این حال منتقدان بارزانی را متهم می کنند به این که دقیقا به منظور منحرف کردن توجه ها از این پرسش های داخلی جدی، یک کمپین جدید استقلال را راه انداخته است. او در حال حاضر از مبارزه علیه داعش به عنوان توجیهی برای ابقای خود که مدت قانونی خود را سپری کرده است و منجر به خشونت های مختصری در ماه اوت شد، استفاده می کند. همان طور که کاوه حسن، مدیر برنامۀ خاور میانه و شمال آفریقا در موسسه ایست وست می گوید «عراق کشوری شکست خورده است، اما کردستان نیز اقلیمی شکست خورده است.» بحران های داخلی حکومت اقلیم کردستان آنقدر شدید هستند که برخی از سیاستمداران پیشنهاد کرده اند بارزانی بحث استقلال را تا زمانی که وضعیت اقتصادی و مبارزه با داعش به تثبیت برسد در حالت تعلیق نگاه دارد.» باجلان می گوید هر چند که استقلال برای همیشه شعار ملت کرد خواهد بود، « مردم به طور روز افزونی با مسائل روزمره ای همچون فساد و بحران قانون اساسی درگیر هستند.»

با این حال، تحلیلگران می گویند که موفقیت های نظامی کردها علیه داعش باعث تغییرات جدیدی شده است که بیشتر به نفع شکل گیری کشور مستقل کردستان است. در میان بیش از ۸۰۰۰ مایل مربع{۱۲۸۰۰ کیلومتر مربع} از زمین هایی که کردها تحت کنترل خود گرفته اند، چند شهر از جمله شنگال و شهر نفت خیز کرکوک وجود دارد که در طول تاریخ در میان اقوام درهم آمیختۀ عراق مورد مناقشه بوده اند اما کردها آن ها را مال خود می دانند. واقعیت های اقتصادی جدیدی نیز وجود دارند از جمله آغاز یک دولت نفتی در کردستان با سرپیچی از دستورات بغداد. کردها مدت هاست که به دنبال گسترش صادرات مستقل نفتی خود که قوانین عراق آن را از لحاظ فنی ممنوع کرده و با مخالفت آمریکا و دیگر قدرت های منطقه ای مواجهه است، هستند. اما پس از آن که کُردها در سال ۲۰۱۴ مدعی سرمایۀ نفتی منطقه کرکوک شدند، بلافاصله از طریق خطوط نفتی ترکیه شروع به پمپاژ صدها هزار بشکه نفت در روز کردند. در اوایل ژانویه، اربیل اعلام کرد که صادرات نفت مستقل را برای جبران کمبود بودجه افزایش می دهد و ارائه آن به بغداد را متوقف می کند.

این نفت حتی در زمانی که سرکوب کردهای شورشی پ.ک.ک در ترکیه شدت گرفته است، می تواند برای سوق دادن آنکارا جهت کنار آمدن با ایدۀ دولت مستقل کردی در عراق نقشی حیاتی داشته باشد. اگرچه ترکیه به طور رسمی با هر گونه حاکمیت کردها در منطقه مخالف است – به ویژه به این دلیل که کردستانی مستقل درعراق منطقه ای محصور در خشکی خواهد بود که برای تجارت، به ویژه تجارت نفت (علاوه بر بغداد) به ترکیه نیز متکی خواهد بود. حکومت اقلیم کردستان با پ.ک.ک رابطۀ پیچیده ای دارد. با وجود افزایش تنش ها در رابطه با سوریه و ساقط کردن جت جنگنده روسیه که گفته می شد در ماه نوامبر به حریم هوایی ترکیه وارد شده است تحلیلگران اشاره می کنند که آنکارا مشتاق است که در حال حاضر خود را از واردات انرژی از روسیه بی نیاز کند.

ناظران کردستان می گویند مسیرها آن قدر زیادند که نمی توان فهمید این حاکمیت رو به کجا خواهد رفت. کاوه حسن، که یک محقق غیر مقیم در مرکز کارنگی خاور میانه در بیروت نیز است، گفت که او «آیندۀ شکننده ای » را در انتظار حکومت اقلیم کردستان می بیند. اما او از یک سال و نیم گذشته حداقل یک درس را آموخته است، « من جرات هیچ گونه پیش بینی ای را ندارم. چند ماه پیش چه کسی فکر می کرد که روسیه وارد جنگ سوریه شود؟ که ترکیه یک جت روسی را ساقط کند؟ چه کسی فکر می کردعربستان سعودی جنگی را در یمن آغاز کند و یا ائتلاف جدیدی علیه داعش شکل دهد؟»

وی گفت: « خاور میانه به سرعت و به طور اساسی در حال تغییر است و این برای کردها فرصتی را فراهم می کند که برای رسیدن به استقلال یا دست کم نوعی اتحاد بین مناطق کردنشین تلاش و ممارست کنند. اگر آنها متحد باشند می توانند بر روی این فرصت سرمایه گذاری کنند.»

این که بحران داعش فرصت های مختلفی را برای کردها به ارمغان آورده است بر فلاح مصطفی پوشیده نیست. وی می پرسد، « چگونه می توانید درمورد حاکمیت صحبت کنید در حالی که یک سوم از قلمرو شما تحت کنترل داعش است؟ وی هم چنین اشاره کرد که « پیشمرگه بیشتر از هر کسی برای آزادسازی سرزمینمان خون داده است. » وی می گوید حاکمیت یک فرصت نیست، بلکه « حق مردم است، حق ملتی است که تاریخ به آن ها خیانت کرده است. امروز ما فرصتی در اختیار داریم که باید از آن بهره ببریم. »

نویسنده: مایکل پیزی

منبع: الجزیره

ترجمه خبرگزاری کردپرس

[/dropcap]

شما هم نظر خود را در مورد این مطلب در قسمت نظرات بنویسد بعد از تائید مدیر منتشر خواهد شد