کاهش جمعیت، جامعه را به سمت پیری و مصرف گرایی برده است. دولت با تصمیمات صحیح می تواند انگیزه های بیشتری را برای فرزندآوری ایجاد کند.

بارانی خبر – حرکت جمعیتی کشور به سوی پیری و روند کند تعداد زاد و ولد در دو دهه اخیر، افزایش جمعیت را  به یک الزام تبدیل کرده است. حاکمیت و مسئولان رده بالای ایران به این نقطه مشترک و باور رسیده اند که کشور نیاز اساسی به افزایش جمعیت حداقل در یک دهه آینده دارد.

در چند سال اخیر تبلیغات زیادی در این راستا انجام شده و مصوباتی هم راستای افزایش جمعیت ابلاغ شده است. با توجه به اهمیت موضوع در ارتباط با راهکارها و برنامه های افزایش جمعیت در کشور با محمد خالدیان دکترای مشاوره، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان کردستان و مولف ده ها کتاب و مقاله عملی به گفت و گو نشستیم که در ادامه آن را می خوانید.

در چند سال اخیر تلاش های زیادی برای فرزندآوری و افزایش جمعیت صورت گرفته، در حال حاضر چرا افزایش جمعیت در کشور به یک ضرورت تبدیل شده است؟

در  زندگی  اجتماعی فعلی برای اینکه جمعیت بتواند به استحکام و بقای نظام اجتماعی کمک کند باید با یک تعادل و توازن درونی و بیرونی همراه باشد.

این متعادل‌سازی کمی و کیفی جمعیت برای رشد و بقا و شکوفایی هر جامعه ای حائز اهمیت است. یعنی باید به رشد کمی جمعیت توجه شود که کشور دچار پیری و کمبود نیروی انسانی در حوزه های مختلف نشود. اگر چنین وضعیتی پیش بیاید در آینده جامعه دچار رکود و سکون می شود و مسیرهای پیشرفت و شکوفایی سد می گردد.

همچنین نیروی انسانی جوان و با انگیزه می توانند در زمینه های مختلف با تفکر واگرا و خلاقیت موانع را شناسایی و زمینه رشد و رفاه جامعه را ایجاد کند، از طرف دیگر، به افزایش امید به زندگی، رونق سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، کاهش آسیب‌های اجتماعی و حتی بازتوزیع جمعیت در پهنه کشور توجه می‌کند.

با این تعاریف آیا انگیزه برای فرزند آوری در بین خانواده های ایرانی وجود دارد؟

طبیعتا عوامل متعددی از جمله مسائل اقتصادی و مالی، شغل و رفاه و خدمات درمانی و آموزش و … در فرزندآوری و تربیت و رشد آنها نقش دارد.

ایجاد انگیزه یا سلب انگیزه تک بعدی و ابزار گونه نیست برای این مهم و ایجاد انگیزه و روحیه در خانواده ها حتما باید برخورداری خانواده ها از تامین اجتماعی، خدمات درمانی کمک هزینه های خاص، مرخصی و یکسری امتیازات خاص به دور از هر گونه تبعیض در نظر گرفته شود تا مشکلات مالی و اقتصادی کمتر حس گردد.

باید خانواده ها گنج ارزشمند فرهنگ اصیل خود را حفظ کنند، شاهد رویش روحیه‌های امیدوار و با انگیزه، شجاع، مسئول، روشنفکر و روشن‌بین باشیم، و با پررنگ کردن ارزش های اسلامی مسئولیت پذیری در خانواده ها ایجاد شود.

 پیشنهاد شما برای ایجاد انگیزه چه چیزی است؟

تبلیغات فرهنگی با موضوع تقویت بنیان خانواده، جوانی جمعیت و احیا ارزش‌های اسلامی-ایرانی حاکم بر نهاد خانواده و برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی مهارت‌های تعامل با خانواده و تربیت فرزندان بر اساس برنامه‌های آموزشی تدوین‌شده از جمله موارد ایجاد انگیزه برای فرزندآوریاست.

راه‌اندازی نظام جامع ارائه خدمات سلامت روان شامل خدمات مشاوره روانشناسی و خانواده و انجام اقدامات لازم به منظور مشارکت با بخش خصوصی از دیگر موارد است.

همچنین خرید خدمات جهت تأمین مهد کودک برای نگهداری کودکان مادران شاغل و بازنگری در اسناد طرح‌های توسعه شهری از جمله طرح‌های جامع و تفصیلی جهت بازنگری در ضوابط و رفع محدودیت‌های ساخت و سازهای کوچک مقیاس با هدف تأمین مسکن برای زوج‌های جوان است که می تواند موثر باشد.

جدا از مشکلات فرزندآوری برای متاهلین با افزایش سن ازدواج و انتخاب زندگی مجردی همراهی هستیم، چه

هزینه های زیادی از طریق دستگاه های حاکمیتی و دولتی برای تبلیغات فرزندآوری انجام شده است، آیا افزایش تبلیغات می تواند در افزایش فرزند آوری تاثیرگذار باشد؟

 قطعا در طرح تنظیم خانواده باید وزارتخانه‌های بهداشت، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، آموزش و پرورش، آموزش عالی و صدا و سیما مسئولیت اجرای برنامه‌های آموزشی و تبلیغاتی مختلفی را به منظور فرهنگ سازی برای افزایش فرزندآوری داشته باشند.

باید سیاست‌های تشویقی برای افزایش جمعیت از جمله پرداخت حق عائله‌مندی و بسته های حمایتی و معیشتی و .. تا مقداری از بار سنگین با توجه به مشکلات مالی کاهش پیدا نماید. سیاست‌های حوزه خانواده مبنی بر پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت و رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و… باید در دستور کار قرار گیرد.

 همچنین اقداماتی مانند: ارائه خدمات بهداشتی در جهت سلامت باروری و فرزندآوری، ارائه مشوق‌های عملی و رفع موانع ازدواج، تشویق و ترویج خانواده، استفاده از فضاهای مناسب در اختیار به منظور برگزاری مراسم ازدواج جوانان و … کرده است.

جدا از مشکلات فرزندآوری، بخشی از جوانان دنبال زندگی مجردی هستند، چه پیشنهادی برای افزایش ازدواج دارید؟

یکی از موانع فعلی عدم حمایت مفید و کارآمد از جوانان می باشد، طوری که حتی برای یک وام ازدواج ساده فرد برای در گیرو دار اداری بانک کاملا انرژی خود را صرف و فرسوده و بی انگیزه شود. برای یک وام ساده و ضمانت و … با موانع زیادی مواجه می گردد که همین مسائل ساده انگیزه را از جوانان سلب نموده است.

 در کنار این مسائل بحث تورم، بیکاری و مشکل اشتغال، مسکن و …. می تواند یک مانع باشد که دولتمردان با در نظر گرفتن یک سری راهکارها در این زمینه می تواند در بین جوانان ایجاد انگیزه و آنها را به امر ازدواج تشویق نمایند.

پررنگ کردن ارزش های معنوی و فرهنگی و دینی می تواند در موضوع ازدواج گره گشا باشد بطوریکه  در اسلام، مسئولیت اجتماعی تا حدی اهمیت دارد که می‌گوید: «مَن اَصبَحَ وَ لَم یَهتَمَّ بِاُمورِ المُسلِمینَ فَلَیسَ بِمُسلِم» یعنی اسلام انسان ها را تا حدی نسبت به اجتماع و بشریت مسئول می‌خواهد که کسی را که به امور جامعه اهمیت نمی‌دهد از اسلام خارج می‌داند. این همان رمز مسئولیت‌پذیریست که مدنظر ماست؛ تقوا کنترل درونی ضمانت‌کننده مسئولیت‌پذیری نسبت به خانواده و جامعه است که باعث می‌شود تنوع‌طلبی‌ها و مقایسه‌ها و کم‌حوصلگی‌ها امنیت خانواده را به خطر نیاندازد و افراد از وظایف طبیعی و اجتماعی خود شانه خالی نکنند.

 بیشتر خانواده ها تمایل به تک فرزندی دارند این تفکر چه تاثیری در آینده خانواده ها و فرزند دارد؟

الگوی ازدواج و زناشویی، همگام با سایر تغییرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع، در گذر زمان، تحولات زیادی را تجربه نموده و اشکال و انواع مختلفی پیدا کرده است.

گذار جوامع از مرحله سنتی به مرحله صنعتی و مدرن، منجر به تحولات شگرفی در زندگی اجتماعی بشر شد. از جمله آنها تحولات در وضع زناشویی افراد جامعه است که در دهه‌های اخیر در دنیا و در گذار دوم جمعیتی رخ داده است. این تغییرات شامل تحول در شکل و الگوی ازدواج، افزایش سن ازدواج و طولانی‌تر شدن دوره تجرد، شکل‌گیری انواع مختلف خانواده و تغییرات میزان‌های ازدواج و طلاق است.

 هر چند که وضعیت زناشویی مستقیماً در تغییرات حجم و تعداد جمعیت اثر ندارد، اما ارتباط تنگاتنگی با وقایع مهم جمعیتی مانند باروری، مرگ و میر، مهاجرت و تحرک مکانی و نیز تحولات چرخه زندگی افراد دارد. از این رو توجه به تغییرات آن در برنامه‌ریزی‌های جمعیتی اهمیت می‌یابد.

 تاخیر در سن ازدواج در کشورهای توسعه‌یافته در کاهش باروری بی‌تأثیر نبوده است. این امر به‌ویژه تأثیر خود را از طریق تحصیلات زنان نشان می‌دهد، تحصیلات زنان احتمالاً سن ازدواج آن‌ها را افزایش داده و حتی در بعضی از موارد ممکن است احتمال وقوع ازدواج را برای آن‌ها کاهش دهد. در هر دو حالت این وضع بر باروری تاثیر داشته و موجبات کاهش موالید را فراهم می‌آورد.

چشم‌انداز آینده باروری در ایران ساده نیست. سطح باروری تا اندازه‌ای به تمایلات فردی والدین وابسته بوده و این مسئله خود تحت نفوذ شرایط اقتصادی اجتماعی جاری، وضعیت سیاسی و آرمان‌های عمومی و فرهنگی قرار دارد. استفاده موثر از روش‌های تنظیم خانواده احتمال دستیابی به چنین تمایلاتی را افزایش می‌دهد.

گفت و گو از هیوا محمدپور

شما هم نظر خود را در مورد این مطلب در قسمت نظرات بنویسد بعد از تائید مدیر منتشر خواهد شد