کوهستان چل‌چمه (چهل‌چشمه) رشته کوهی واقع در بخش سارال کردستان و یکی از زیباترین و چشم‌نوازترین مناطق کوهستانی زاگرس است.

به گزارش بارانی خبر، شهرستان دیواندره دارای جاذبههای گردشگری طبیعی است که هرساله گردشگران زیادی را به خود جذب میکند یکی از این جاذبهها منطقه سرسبز چهل چشمه است.کوه چهل چشمه با ارتفاع ۲۱۳۷ متر از سطح آب‌های آزاد به عنوان مرتفع‌ترین کوه استان کردستان شناخته می‌شود.این منطقه زیبا ما بین سقز، مریوان و دیواندره قرار گرفته و اسحاق‌آباد، بست، کانعمت، سوله، نرگسله و درهوان از روستاهای اطراف آن است.چهل چشمه (چل چمه) از کوه‌های مرتفع کردستان سرچشمه می‌گیرد.

این کوه‌ها دارای آبشارها و رودهای بسیار زیبایی است و وجه تسمیه آن نیز حکایت از وجود چهل رود آب دارد.کوهی که چهل چمه از آن سرچشمه می‌گیرد در منطقه “خورخوره” از شهرستان دیواندره قرار دارد و در منطقه ای سردسیر و برف گیر واقع است.در این کوه می توان در تمامی سال برف را مشاهده کرد، این کوه یکی از سرچشمه های رودخانه جغاتو و سپید رود است و دارای چشمه سارهای فراوان و دامنه های سرسبز و زیباست.

این کوهستان علاوه بر ویژگی‌های طبیعی و اکولوژیکی کم نظیر خود مانند؛ بلندی، پربرف و پرآب بودن چشمه‌های، رستنگاه گل‌ها و گیاهان متنوع دارای ده‌ها قله و یال است که زنجیروار به هم پیوسته و با مجموعه‌ای از ییلاق‌ها که زمانی نه چندان دور محل اتراق دامداران و چرای دام‌هایشان بوده به آن اعتبار و موقعیت تاریخی و جغرافیایی خاصی داده است.چهل‌چشمه به برکت زمستان‌های طولانی کردستان و ارتفاعات بلندش بزرگترین ذخیره‌گاه آب است و صدها گونه گیاهی دارویی بی‌نظیر را در خود جای داده است.

بی‌تردید این مجموعه زیبا یکی از زیباترین و چشم‌نوازترین مناطق کوهستانی زاگرس است که با انواع گیاهان خوشبو، زیبا، درمانی و خوراکی و انواع بافت‌های صخره‌ای و سنگی و خاک‌های گوناگون پوشیده شده است.هر کس که یک بار به این کوهستان زیبا صعود کرده باشد، قطعاً شیفته زیبایی‌های آن شده و در برنامه سال‌های آینده خود جایی برای صعودی دوباره به این جاذبه زیبا و بکر خواهد گذاشت.

کوهستان چهل‌چشمه صدها گونه گیاهی دارویی بی‌نظیر از جمله سولان یاگل پامچال، کاشمه، لووشه، پسل یا کول، سموور، ریواس، منی، سووره بنه، گونی، کنیوال، پیچک، برزا، سنوبر، قیتران، بنفشه و سالمه را در دل خود جای داده است.قزل اوزن، یکی از شاخه‌های سیروان که به دریای عمان می‌ریزد و رودخانه خورخوره که به سد بوکان می‌ریزد از رودخانه‌های بسیار مهم این منطقه زیبا و دیدنی است.قله‌ شاه‌نشین،دالاش، دوبرار،کوه سلطان، کوه باینچوب،کوه افراسیاب، کوه کانی‌میران، کوه هزارمیرگ، باشورتی و کوه کل‌کوژ با ارتفاعات گوناگون از جمله قلل این منطقه دیدنی است.

قله‌ چهل‌چشمه یا شاه‌نشین دارای یال‌های متعددی است، که می‌توان به کل‌با، یا یال مله‌که‌وه، یال کانی زلیخا یا قولی‌زلیخا، یال گاوه‌لال، یال برده‌قبله، یال شاه‌نشین، یال کال‌کالی، یال دلو، یال ئه‌ستیره‌ره‌ش(حوض سیاه) اشاره کرد.این منطقه زیبا در تمام جهات چشمه‌های فراوان و گوارای را در دل خود جای داده که معروفترین و پر آبترین آن کانی چاو ره‌ش «چشم سیاه» در ضلع جنوب شرقی آن است.قولنگ احمد خدر در منطقه شمال شرق دیواندره، ییلاق میکائیل کویره، هوار یا ییلاق کانی‌چاوره‌ش، ییلاق جمین، ییلاق کانی زلیخا و در آخر ییلاق مصطفی‌خان نیز از ییلاق‌های چهل چشمه است.

رشته کوه‌های چهل‌چشمه به علت پوشش گیاهی؛ ییلاق‌نشین دامداران کشور همجوار عراق بوده است.میان دو دولت ایران و عراق در اواخر دولت قاجار و در زمان پهلوی اول و پهلوی دوم پیمانی به نام «پیشخورانه» بسته می‌شود که طی آن دامداران مناطق گرمسیر کردستان عراق از مناطق بازیان و گرمیان که مشهور به جاف بوده‌اند در قبال پرداخت مبالغی برای چرانیدن دام‌های خود به این مناطق می‌آمدند. که این آمدن و رفتن‌ها که هر ساله ۳ تا ۵ ماه طول می‌کشید، تأثیر زیادی روی فرهنگ نامگذاری این یال‌ها و مناطق چهل‌چشمه گذاشت.

از جمله «کانی زلیخا» یا «قولی زلیخا» به اسم دامداری به نام زلیخا و «هواجمین» که ییلاقی بزرگ و با تنوع گل و گیاه گوناگون واقع در بین آبادی دره‌دزدان و شاه‌قلعه است نیز به نام صاحب دام‌های این منطقه در آن زمان «جمین» خوانده می‌شود.۱- یال مله که وه: همجوار به آبادی اسحاق آباد است. آبادی سوله روبروی کوه دوبرا یکی از قله های چهل چشمه است .۲- یال برد قبله : روبروی کانی با وآبادی توکلان است.یال مله که وه : متصل است به کوه باشورتی واسحاق آباد.۳- یال کانی زلیخا: از یک طرف به قشلاق جاف واز یک طرف به آبادی سولان متصل است.

خود قله ی شاه نشین بلند ترین قله ی چهل چشمه از یک طرف به یال هیل متصل است واز یک طرف به آبادی گوگجه که درحومه ی شهرستان مریوان واقع است.۴- یال کال کالی: یکی از یالهای چهل چشمه است که به اسم زنی جاف که صاحب ییلاق بود. به نام «کالی».

مجموعه کوههای چهل چشمه

۱- کوه مزگوت ومیرزا( مسجد ومیرزا): یکی از قله های کوه چهل چشمه ، پشت آبادی نرگسله واز یک طرف متصل است به آبادی کول واز یک طرف به آبادی دوزخ دره وصل است.

۲- کوه هنگ لانه ( لانه ی زنبور ) : یکی از کوههای رشته کوه چهل چشمه است از یک طرف پشت آبادی کانی میران که همجوار کوه سلطان آغزه تو می باشد.

۳- کوه برد ملاخدر( سنگ ملاخدر) : یکی از کوههای چهل چشمه است که همجوار آبادی گلچهره است.

۴- کوه هزار میرگ( هزار مرتع) : یکی از رشته کوههای چهل چشمه است از یک طرف متصل است به آبادی « هواره گرمه ».

۵- کوه کانی میران: یکی از کوههای چهل چشمه است از یک طرف وصل است به آبادی ریزاوی وهمجوار کوه« دوبرا» یعنی دو برادر است که دوبرا خود یکی از قله های بزرگ چهل چشمه است.

۶- کوه کونه شم شم : به ارتفاع ۲۵۰۰ متر در محدوده ی مریوان ازیک طرف متصل است به آبادی « توراخ تپه» یعنی گل وازیک طرف به آبادی سوله همجوار است.

۷- کوه باشورتی : مشهور به هه له جار همجوار آبادی آگجه است. آگجه حومه ی مریوان است.

۸- کوه هلا کوکان: یکی از کوههای چهل چشمه است از یک طرف متصل است به آبادی ریواسه واز یک طرف به آبادی کانی کبود. آبادی ریواسه وآبادی کانی کبود متصل هستند به کوههای میشیا وشیان که میشیا وشیان همجوار کوههای کردستان عراق هستند.

۹- کوه سر سیلاو: یکی از قله کوههای چهل چشمه که همجوار کوه کا نعمت است.

۱۰- کوه کا نعمت: یکی از کوههای چهل چشمه که متصل است به آبادی اسحاق آباد.

۱۱- کوه ماره سوور ( مار سرخ ): یکی از کوههای چهل چشمه است بین آبادی اسحاق آباد وکوه کا نعمت واقع است.

۱۲- کوه قولی قاورمی: مشهور به کوه پشت دربند از یک طرف وصل است به کوه کانی تاله و از طرف دیگر متصل است به آبادی دره وه زان در دیواندره و با روستای قزل بولاغ ( چشمه ی قرمز) همجوار است.

۱۳- کوه برده سفید وکوه پشت دربند یکی است.

۱۴- کوه کانی تاله وکوه بیشکاوی: متصل هستند به آبادی قزل بلاغ وآبادی شاه قلعه در حومه ی شهرستان دیواندره ودر امتداد کوه دربند وبرده سفید هستند.

۱۵- کوه دره تنگی : بین کیواراوی وپشت دربند واقع است.

۱۶- کوه دربند: پشت آبادی شاه قلعه است ودر امتداد کوه پشت دربند است.

۱۷- کوه کل کوژه : یکی از قله های رشته کوه چهل چشمه که متصل است به آبادی توکلان واز یک طرف آبادی شریف آباد.( کل همان کل فارسی است)

۱۸- کوه گرده قولنگ: متصل است به آبادی دره وه زاان از یک طرف وآبادی شاه قلعه که پشت کانی شیخ احمد واقع است.

۱۹- کوه تاله سخته: هم به آبادی دره دزدان وهم شریف آباد همجوار است .۲۰- کوه باینچوب : از ماموخ مشتق می شود وروبروی آبادی باینچوب می باشد.

۲۱- کوه دالاش ( کرکس) : یکی از رشته کوههای چهل چشمه که مشرف است به آبادی قزل بولاغ ( چشمه ی قرمز) واز یک طرف به آبادی دوزخ دره.

۲۲- کوه هزار میرو (هزارمرتع): طرف یال کل با( گردنه ی باد) یال چهل چشمه وکوه دوبرا واقع است.

۲۳- کوه سلطان: یکی از کوههای چهل چشمه پشت آبادی نرگسله واقع است.

۲۴- کوه قجه و و کوه کونه قاژ(لانه ی کلاغ ): از یک طرف متصل است به کوه سلطان واز یک طرف کوه سلطان آغزه تو می باشد.

۲۵- کوه سلطان آغزه تو : کوه بلندی است در سلسله کوههای چهل چشمه به اسم صحابه ای است که گویا کشته شده ودر بلندی همان کوه دفن شده اند.

۲۶- کوه چشمه‌ی کانی با: پایین‌تر از سولانه سخته است مربوط به آبادی توکلان است. قبلاً که در مناطق روستایی ودور افتاده یک بیماری شایع بود که انسان‌ها بدنشان باد می‌کرد معتقد بودند اگر بیابند از آب آن بخورند و با آب این چشمه آبتنی کنند شفا خواهند یافت.

۲۷- کوه کانی میران ( چشمه‌ی امیران) : هم به آبادی توکلان وهم به آبادی شاه قلعه متصل است. در منطقه‌ی دیواندره وهم جوار منطقه‌ی کانی زیرینه است که به جرات می‌توان گفت منطقه‌ی کانی زیرینه در ایران بزرگ‌ترین پوشش نعناع و پونه‌ی کوهی را دارا است.

۲۸- کوه به پوله بهار (په پوله یعنی پروانه): یکی از کوه‌های چهل چشمه است که همیشه پروانه‌ها و پرندگان کوچک در آن زندگی می‌کنند.

۲۹- کوه باشورتی : کوهی از سلسله کوه‌های چهل چشمه که گل و گیاه خوش‌بو در آن به‌وفور وجود دارد و اسم دیگر این ، کوه گل زرد مشهور است که بیشتر گله‌ای این کوه و دامن آن زردرنگ است.

۳۰- کوه سولانه سخته: که منطقه‌ای سخت است وگل سولان ( گل پامچال ) زیاد دارد.

۳۱- کوه گاوه لان: لان یعنی لانه. گاوه هم گیاهی است که در قدیم برای سوخت تنور و هیزم بخاری منزل استفاده می‌کردند . در بعضی از مناطق کردستان این هیزم را گوگم هم می‌گویند.

۳۲- کوه قبر دومه : که بین سلطان آغزه تو وکوه دوبرا واقع است که یکی از قله کوه‌های چهل چشمه است که بالای کوه، قبر یک چادرنشین باقی‌مانده که در زبان کردی به ( دوم) مشهور هستند وبه همین نام باقی‌مانده است.

۳۳- کوه ولوشار: بین آبادی گل‌چهره و آبادی صوفی به ده است.۳۴- کوه برد ملا خدر: اسم یکی از قله کوه‌های چهل چشمه است که شکارگاه مخصوص شخصی به نام ملاخور بوده است و به همین نام نام‌گذاری شده است.

انتهای پیام / گردآوری هیوا محمدپور

 

 

 

 

شما هم نظر خود را در مورد این مطلب در قسمت نظرات بنویسد بعد از تائید مدیر منتشر خواهد شد