کاهش سن اعتیاد در میان نوجوانان و جوانان به یکی از بحران‌های اجتماعی مهم تبدیل شده است. این پدیده نه تنها سلامت جسمی و روانی آینده‌سازان کشور را تهدید می‌کند، بلکه پیامدهای گسترده‌ای بر روی ساختار اجتماعی دارد.

بارانی خبر – کاهش سن اعتیاد یکی از مشکلاتی است که طی سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری در جامعه ایران، به ویژه در مناطق مرزی همچون کردستان، رشد کرده است. این پدیده نه تنها به یک بحران اجتماعی تبدیل شده، بلکه به عنوان یک تهدید جدی برای آینده‌سازان کشور مطرح است. نوجوانان و جوانانی که در سنین حساس خود در معرض مواد مخدر قرار می‌گیرند، به‌راحتی گرفتار دام این معضل می‌شوند. علاوه بر آسیب‌های فردی، این روند باعث به‌وجود آمدن یک دایره معیوب از مشکلات اجتماعی، اقتصادی و روانی می‌شود که در نهایت کل جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در کردستان، با توجه به موقعیت جغرافیایی و برخی مشکلات اقتصادی و اجتماعی، کاهش سن اعتیاد از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است. این منطقه به‌ویژه با چالش‌هایی مانند قاچاق مواد مخدر و آسیب‌های ناشی از آن مواجه است. عوامل مختلفی مانند دسترسی آسان به مواد مخدر، فشارهای اجتماعی و مشکلات خانوادگی به این روند دامن می‌زنند. در چنین شرایطی، آگاهی‌رسانی و حمایت‌های اجتماعی از اهمیت حیاتی برخوردار می‌شوند تا این روند کنترل شود.

در این گفت‌وگو با دکتر محمد حسینی، کارشناس آسیب‌شناسی اجتماعی و متخصص در مسائل مرتبط با اعتیاد، به بررسی دقیق‌تر علل و پیامدهای کاهش سن اعتیاد در کردستان پرداخته‌ایم. دکتر حسینی در این مصاحبه به چالش‌های خاص منطقه اشاره کرده و راهکارهایی برای مقابله با این معضل ارائه داده است. اگر شما هم نگران آینده نوجوانان و جوانان کشور، به‌ویژه در کردستان، هستید، ادامه این گفت‌وگو را از دست ندهید.

 آقای دکتر، ابتدا می‌خواهم از شما بپرسم که کاهش سن اعتیاد در جامعه ما تا چه حد نگران‌کننده است و چرا این پدیده باید برای ما یک هشدار جدی باشد؟
کاهش سن اعتیاد یکی از خطرات بسیار جدی برای هر جامعه است. این مسأله نه تنها سلامت جسمی و روانی افراد را تهدید می‌کند، بلکه ساختار اجتماعی و فرهنگی جامعه را نیز در معرض آسیب قرار می‌دهد. اعتیاد در سنین پایین می‌تواند به مشکلات جدی در تحصیل، شغل، روابط اجتماعی و حتی در آینده‌نگری فرد منجر شود. به عبارت دیگر، این بحران به سرعت به نسل‌های آینده منتقل می‌شود و می‌تواند یک جامعه‌ی آسیب‌دیده و ناکارآمد ایجاد کند.

چرا در سال‌های اخیر شاهد کاهش سن اعتیاد در میان جوانان و نوجوانان هستیم؟
علل کاهش سن اعتیاد بسیار پیچیده هستند. اولین عامل را می‌توان در دسترسی آسان به مواد مخدر جستجو کرد. مواد مخدر صنعتی، به‌ویژه شیشه و کراک، که به راحتی در دسترس قرار دارند، باعث می‌شوند نوجوانان به سرعت به سمت اعتیاد کشیده شوند. علاوه بر این، فقر، بیکاری و مشکلات اجتماعی نیز زمینه‌ساز ایجاد این پدیده هستند. نوجوانان و جوانانی که احساس می‌کنند از نظر اجتماعی یا اقتصادی به بن‌بست رسیده‌اند، ممکن است برای فرار از واقعیت، به مواد مخدر پناه ببرند.

 شما به فقر و بیکاری اشاره کردید. چقدر این عوامل می‌توانند بر تصمیم‌گیری‌های نوجوانان تاثیرگذار باشند؟
این عوامل تاثیر زیادی دارند. نوجوانانی که در محیط‌های کم‌برخوردار زندگی می‌کنند و فرصت‌های شغلی یا آموزشی محدودی دارند، بیشتر در معرض ریسک ابتلا به اعتیاد قرار دارند. آن‌ها برای فرار از مشکلاتی مثل اضطراب، استرس و فشارهای روانی به مواد مخدر پناه می‌برند. به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای، وقتی این نوجوانان نمی‌بینند که در آینده چه فرصت‌هایی در انتظارشان است، مواد مخدر تبدیل به یک گزینه برای کاهش دردهای روحی و روانی آن‌ها می‌شود.

 آیا شما معتقدید که رسانه‌ها و فضای مجازی در تشدید این مشکل نقشی دارند؟
قطعا. فضای مجازی به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی، دنیای جدیدی از اطلاعات و تجربیات را در اختیار نوجوانان قرار می‌دهد. این فضا گاهی به ترویج فرهنگ غلط و جذابیت‌های ظاهری مواد مخدر می‌پردازد. در برخی موارد، افراد معروف یا به اصطلاح «اینفلوئنسرها» به‌طور غیرمستقیم مصرف مواد را به عنوان یک شیوه زندگی جذاب و مدرن تبلیغ می‌کنند. این موضوع می‌تواند نوجوانان را به اشتباه بیندازد و آن‌ها را به سمت مواد مخدر سوق دهد.

 آیا شما به‌عنوان یک کارشناس اجتماعی، معتقدید که آموزش‌های پیشگیرانه در مدارس و خانواده‌ها به اندازه کافی موثر هستند؟
متاسفانه خیر. اگرچه آموزش‌های پیشگیرانه در برخی مدارس و خانواده‌ها انجام می‌شود، اما اغلب این آموزش‌ها کافی نیستند و نتایج مثبتی به همراه ندارند. در بسیاری از موارد، به دلیل عدم اطلاع‌رسانی مناسب یا رویکردهای سنتی، این آموزش‌ها تأثیرگذاری کمتری دارند. آموزش‌های جامع و به‌روز باید به گونه‌ای باشد که نوجوانان نه‌تنها از عواقب اعتیاد آگاه شوند، بلکه توانایی مقابله با فشارهای اجتماعی و روانی را نیز پیدا کنند.

 در مورد خانواده‌ها، آیا شما می‌دانید که چرا در برخی خانواده‌ها توجه کافی به مسائل مربوط به اعتیاد و پیشگیری از آن نمی‌شود؟
در بسیاری از خانواده‌ها، مسائل مربوط به اعتیاد به دلیل ناآگاهی یا حتی انکار وجود مشکل در نظر گرفته نمی‌شود. بعضی از خانواده‌ها ممکن است به دلیل ترس از قضاوت‌های اجتماعی یا ناتوانی در مقابله با این معضل، ترجیح دهند که از کنار آن عبور کنند. همچنین در برخی خانواده‌ها، ضعف‌های ارتباطی یا فقدان نظارت بر رفتارهای نوجوانان باعث می‌شود که این مشکل به‌طور جدی پیگیری نشود.

 در حالی که می‌دانیم مصرف مواد مخدر در سنین پایین عواقب خطرناکی دارد، چرا نوجوانان همچنان به سمت این رفتارها می‌روند؟
این سوال بسیار پیچیده است. در واقع، بسیاری از نوجوانان به‌خاطر کنجکاوی، فشار دوستان، یا حتی جلب توجه از دیگران به مواد مخدر روی می‌آورند. در این سن، به دلیل نداشتن درک کامل از عواقب اقدامات خود، نوجوانان به راحتی تحت تأثیر محیط و دوستان خود قرار می‌گیرند. علاوه بر این، بسیاری از آن‌ها از دنیای واقعی فاصله می‌گیرند و دنیای مجازی و مواد مخدر برایشان به یک راه فرار تبدیل می‌شود.

 شما به فشارهای دوستان و محیط اشاره کردید. آیا شما معتقدید که تغییر در این دو عامل می‌تواند کمک‌کننده باشد؟
بله، قطعا. تغییر در محیط اجتماعی و دوستان تأثیر زیادی در کاهش تمایل به اعتیاد دارد. اگر نوجوانان در محیط‌هایی قرار بگیرند که به‌جای ترویج مصرف مواد، آن‌ها را به فعالیت‌های مثبت و سالم تشویق کند، می‌توانند از بسیاری از خطرات دور بمانند. به‌ویژه در مدارس و محافل اجتماعی، باید برنامه‌هایی طراحی شود که نوجوانان را با مهارت‌های زندگی و مقابله با مشکلات روانی آشنا کند.

برای مقابله با کاهش سن اعتیاد، چه راهکارهایی باید در سطح کلان و جامعه اتخاذ شود؟
در سطح کلان، دولت باید بر پیشگیری و آموزش‌های عمومی تاکید بیشتری داشته باشد. علاوه بر این، باید حمایت‌های روانی و اجتماعی به نوجوانان در معرض خطر ارائه شود. در سطح جامعه، سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند نقش مهمی در آگاه‌سازی و حمایت از خانواده‌ها ایفا کنند. همچنین باید در مورد بازسازی برنامه‌های درمانی و توانبخشی برای معتادان جوان سرمایه‌گذاری بیشتری شود.

 و در پایان، شما چه پیامی برای نوجوانان و جوانان در کردستان دارید که ممکن است در معرض خطر اعتیاد قرار بگیرند؟
پیام من به نوجوانان این است که زندگی شما ارزشمند است و هیچ‌چیز نمی‌تواند جایگزین آن شود. اگر در برابر مشکلات زندگی احساس ضعف می‌کنید، به‌جای پناه بردن به مواد مخدر، به دنبال راه‌های سالم‌تر برای مقابله با آن‌ها باشید. کمک گرفتن از خانواده، مشاوران و حتی دوستان می‌تواند شما را در این مسیر یاری کند. هرگز از رویارویی با مشکلات و چالش‌ها هراس نداشته باشید، چون تنها از این طریق است که می‌توانید آینده‌ای روشن بسازید.

گفت و گو / هیوا محمدپور

شما هم نظر خود را در مورد این مطلب در قسمت نظرات بنویسد بعد از تائید مدیر منتشر خواهد شد