از پدیده‌های عمده ناپایدار‌کننده شهری،‌گونه‌ای شهرنشینی با مشکلات فراوان موسوم به اسکان غیررسمی یا حاشیه‌نشینی است که آن را در گوشه و کنار کشور می‌توان دید و کردستان نیز از این قاعده مستثنا نیست.

به گزارش بارانی خبر، سقز نیز از دردسرهای حاشیه‌نشینی در امان نمانده است و «تازه‌آباد» به‌عنوان تنها سکونتگاه غیررسمی در حاشیه آن شکل گرفته است. ساکنان این سکونتگاه غیررسمی از حداقل امکانات برخوردارند.
کارشناسان معتقدند اسکان غیررسمی پدیده‌ای است که به دنبال تحولات ساختاری و بروز مسائل و مشکلات اقتصادی – اجتماعی مانند جریان سریع شهرنشینی و مهاجرت‌های روستا- شهری و رانده شدن افراد کم‌بضاعت به نواحی آسیب‌پذیر شهری به وجود آمده است.
این پدیده صرفا موضوعی کالبدی نیست و ساختاری بسیار پیچیده و متاثر از عوامل مختلف دارد که در بعضی از مواقع جنبه اجتماعی- فرهنگی آن سایر زوایا را تحت الشعاع قرار می‌دهد. برهمین اساس ساکنان تازه‌آباد نیز با مشکلات بسیاری دست به گریبانند.

تازه‌آباد تنها سکونتگاه غیررسمی سقز است که ازنظر کالبدی، با شهر مادر دچار گسست شده و در پهنه شرقی سقز و در زمین‌های کشاورزی روستاهای «دوزخ دره» و «کهریزه حومه» شکل گرفته است.
هسته اولیه این محله اوایل دهه ۷۰ ازسوی دامداران و چوبداران سایر مناطق شهر و به‌ویژه منطقه «بهارستان» شکل گرفت، اما درآن هنگام به دلیل ممانعت شبکه بهداشت و سایر مراجع مربوط از ادامه فعالیت آنان در محدوده قانونی سقز، مجبور به انتقال محل نگهداری دام‌ها و انبارهای علوفه خود به مکان فعلی، یعنی تازه‌آباد شدند. به این‌ترتیب، هسته اولیه این سکونتگاه غیررسمی شکل گرفت.
 این روند ادامه یافت، به‌طوری که امروز درحدود ۱۵۰۰ واحد مسکونی به‌صورت متمرکز و پراکنده در تازه‌آباد ساخته شده، اما حدود نیمی از این خانه‌ها خالی از سکنه است. به همین دلیل با تراکم نسبی ۵۶/۳ نفر در هکتار در مرتبه‌ای بسیار پایین‌تر از سایر محله‌های حاشیه‌ای و حتی تراکم متوسط سقز (۸۷/۴ نفر در هکتار) قرار دارد.

مشکلات بهداشتی و درمانی
بهداشت و خدمات درمانی از نیازهای اولیه و اساسی هر‌جامعه است که نقش اساسی و مهمی در سلامت جسمی و روانی قشرهای جامعه دارد.
در این میان تازه‌آباد ازنظر بهداشتی و خدمات درمانی وضع نامناسبی دارد به‌طوری که هنوز خانه بهداشت و خدمات درمانی در این محله نمی‌بینیم. برای تهیه گزارش به تازه‌آباد رفتیم و از نزدیک با اهالی محله به گفت‌وگو نشستیم.
یکی از ساکنان این محله نبود مراکز بهداشتی را از مشکلات اصلی عنوان می‌کند و می‌گوید: خانواده‌ها برای کارهای بهداشتی مجبورند به خانه بهداشت محله «بهارستان» مراجعه کنند که این موضوع برای زنان و کودکان سخت است. ازسوی دیگر خانواده‌های این محله از آموزش‌های ضروری بهداشت محرومند.
«احمد رحیمی» با اشاره به مشکل آب آشامیدنی این محله ادامه می‌دهد: آب مصرفی تازه‌آباد از چاه‌های کم‌عمق تأمین می‌شود، اما به دلیل نبود سیستم فاضلاب شهری، چاه‌های آب و فاضلاب در فاصله کم و در کنار یکدیگر ایجاد شده‌اند و نشت آب فاضلاب به داخل چاه‌های آب مصرفی، سبب آلودگی و غیرقابل آشامیدن بودن آب این چاه‌ها شده است.
وی عنوان می‌کند: این محله از مناطق حاشیه‌ای سقز است که ساکنان آن با کمبود امکانات و خدمات دست و پنجه نرم می‌کنند. از مسئولان مربوط انتظار داریم برای رفع این مشکلات بیش از پیش تلاش کنند.

رسیدگی به مشکلات
یک بانوی ساکن تازه‌آباد نیز با اشاره به نبود سامانه لوله‌کشی و آب بهداشتی شهری می‌گوید: به دلیل استفاده خانواده‌ها از آب‌های غیربهداشتی،‌گاه شاهد شیوع بیماری‌های عفونی و واگیر در این محله هستیم.
«پروانه علیخانی» ادامه می‌دهد: پرشدن چاه‌های فاضلاب سبب ایجاد باتلاق‌های بدبو و آلوده به انواع جانور و حشرات در این محله شده است که سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.
وی می‌افزاید: مسئولان باید فکری برای رفع این مشکل کنند، چون روز به‌روز اوضاع بدتر می‌شود.
این شهروند ادامه می‌دهد: درخواست ما این است که مسئولان حوزه بهداشت و درمان سقز این مشکل  را رفع کنند  ،چراکه مشکلات زیست‌محیطی در محله تازه‌آباد، سبب شیوع بسیاری از بیماری‌ها می‌شود. امیدواریم مسئولان در این زمینه صدای ما را بشنوند و به فکر سلامت مردم باشند.
علیخانی می‌افزاید: به هرحال بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند دردسرهای زیادی در آینده ایجاد کند و مسئولان با چالش‌ها و مشکلات بزرگ‌تری روبه‌رو شوند. پس چه بهتر که این مشکل امروز رفع شود.
وی اضافه می‌کند: به دلیل وجود پساب‌ها در محله، بسیاری خانوارها از حضور کودکان در محله خودداری می‌کنند و کودکان ناچارند فقط در منزل بازی کنند، چراکه با توجه به وضع بهداشت این محله بی‌شک بازی کودکان در فضای بیرون از خانه، آنان را بیمار می‌کند.

فضولات حیوانی و دامداری‌های غیررسمی
یک شهروند دیگر ساکن تازه‌آباد نیز با اشاره به وجود دامداری‌های غیررسمی و فضولات حیوانی به‌عنوان نمونه‌های دیگری از رعایت نشدن موارد بهداشتی، می‌گوید: این موضوع سبب بروز مشکلات فراوانی در این محله شده بود، اما برای رفع این مشکل، از چندی پیش مرکزی برای جمع‌آوری دامداران و چوبداران در کشتارگاه بزرگ دام «قشلاق» درست شده است.
«محمد سقزی» ادامه می‌دهد: چوبداران در این زمینه همکاری لازم را داشته‌اند و تعهد داده‌اند که تازه‌آباد را تخلیه و دام‌های خود را به جایگاه عرضه دام منتقل کنند.وی می‌افزاید: البته همکاری چوبداران در این زمینه جای قدردانی دارد. این شهروند عنوان می‌کند: امیدواریم موضوع تأمین امنیت شغلی چوبداران بیش از پیش مورد حمایت و توجه مسئولان قرار گیرد تا آنان نیز به ماندن در این کشتارگاه رغبت بیشتری پیدا کنند.

افزایش انشعاب‌های غیرمجاز
یک شهروند دیگر سقزی نیز با بیان اینکه قبلا ازسوی اداره برق به حدود هزار خانواده در تازه‌آباد انشعاب برق واگذار شده است، می‌گوید: هنوز حدود ۳۰۰ خانوار دیگر از برق بی‌بهره‌اند و در این زمینه مشکلاتی وجود دارد.
«محمد مرادی» با اشاره به انشعاب‌های غیرمجاز موجود برق در این محله ادامه می‌دهد: این تعداد خانواده که از برق بی‌بهره‌‌اند، برای تأمین انرژی مورد نیاز خود، از طریق کابل‌هایی از خانه‌های مجاور، برق‌رسانی کرده‌اند که این موضوع، مشکلات فراوانی مانند تحمیل هزینه بیشتر، غیراستاندارد بودن و مانند آن را برای اهالی و ساکنان محله محروم تازه‌آباد ایجاد می‌کند.
وی می‌افزاید: اداره برق به دلیل نبود وسایل و امکانات فنی و مالی لازم، هنوز نتوانسته است که این مشکل را رفع کند.
این شهروند عنوان می‌کند: از آنجا که بسیاری از وسایل و امکانات بهداشتی و آموزشی و رفاهی با انرژی برق سر و کار دارند، بر مشکلات ساکنان این محله افزوده شده است.
مرادی اضافه می‌کند: با توجه به اینکه ساکنان این محله حاشیه‌نشین، بیشتر فقیر و بی‌بضاعتند، انتظار همکاری بیشتری از مسئولان دارند و مسئولان نیز باید برای رفع این مشکلات اقدامات لازم را انجام دهند و کار خود را سرعت بخشند.

جمع‌آوری زباله شهری
یکی دیگر از ساکنان تازه‌آباد درباره وضع جمع‌آوری زباله و پسماند اظهار می‌کند: شهرداری حدود یک سال است که برای جمع‌آوری زباله‌های شهری این محله اقدام کرده است، اما به دلیل قابل دسترس نبودن برخی نقاط و نیز پراکندگی، بخشی از زباله‌ها تلنبار می‌شود و مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی موجود، چهره نامطلوبی به وجود آورده است.
«رضا امینی» می‌افزاید: با انجام اقدام‌های لازم ازسوی شهرداری سقز برای آسفالت خیابان‌ها و مسطح و هموار‌کردن کوچه‌ها، می‌توان این مشکل را رفع کرد.

نبود فضای آموزشی و تربیتی
یک شهروند دیگر سقزی نیز با بیان اینکه تازه‌آباد فضای آموزشی ندارد می‌گوید: دانش‌آموزان این محله برای ادامه تحصیل به محله بهارستان می‌روند یا در کلاس‌های استیجاری درس می‌خوانند.
«محمد شیخی» می‌افزاید: وضع نامناسب مسیر، کمبود وسایل نقلیه عمومی و همچنین ضعف توان اقتصادی ساکنان برای رفت و آمد با سرویس، بر این مشکل افروده است.
وی ادامه می‌دهد: درسال جاری نیز با همکاری خیران مدرسه‌ساز و اداره آموزش و پرورش، یک مدرسه چندکلاسه درحال ساخت است که هنوز آماده نشده است.
این شهروند نبود کلاس‌های پیش‌دبستانی را که نقش مهمی در پرورش فکری کودکان و آماده کردن فضای ذهنی و روانی آنان برای ورود به مدرسه دارد، از دیگر موضوع‌هایی دانست که نیازمند توجه و مساعدت مسئولان است.شیخی اضافه می‌کند: تازه‌آباد پیش‌دبستانی ندارد و این موضوع مشکلات فراوانی برای مردم ایجاد کرده است.

نبود فضای سبز و امکانات تفریحی
یکی دیگر از ساکنان تازه‌آباد با بیان اینکه فضای سبز و تفریحی اثر فراوانی بر آرامش فکری، ذهنی و روانی شهروندان از جمله کودکان دارد، می‌گوید: این موضوع درحالی است که هنوز در این محله هیچ فضای سبز، فضای تفریحی و پارک کودک ایجاد نشده است.
«آمنه سعدایی» ادامه می‌دهد: اکنون حتی در دورافتاده‌ترین روستاهای استان نیز حداقل یک پارک بازی کودکان ایجاد شده است، اما اثری از چنین پارکی در تازه‌آباد دیده نمی‌شود.

بافت نامتوازن شهری
به دلیل ساخت‌وسازهای غیراستاندارد و نبود نظارت لازم، تازه‌آباد ازنظر بافت شهری مشکلات زیادی دارد و هنوز به‌صورت رسمی جزو محدوده شهری شناخته نشده است.
«محمد مرادی» از ساکنان این محله در این زمینه می‌گوید: در یکی دو سال گذشته با حمایت و همکاری برخی نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی، فرمانداری، شهرداری و شورای اسلامی شهرسقز و اداره راه و شهرسازی این شهرستان قسمتی از مسیر اصلی ازسوی بهارستان تا انتهای تازه‌آباد آسفالت شده است. امکاناتی مانند نانوایی، سرویس‌های حمل و نقل عمومی در آن ایجاد شده است، اما بقیه کوچه‌ها و مسیرها نیز نیاز به زیرسازی و شن‌ریزی دارند.

پیوستن به محدوده شهری
این شهروند ساکن تازه‌آباد همچنین اظهار می‌کند: به تازگی با پیگیری مسئولان، طرح پیوستن تازه‌آباد به محدوده شهری به همراه ۲۹۵ هکتار دیگر در استانداری و وزارت راه و شهرسازی پیگیری شد و مورد موافقت اولیه قرار گرفت.مرادی ادامه می‌دهد: امیدواریم در اسرع وقت نقشه تفصیلی آن نیز تهیه و اعلام عمومی شود تا قوانین و مقررات خدمت‌رسانی شهری شامل این محله نیز شود و دیگر شاهد مشکلات فراوان این محله نباشیم.ساکنان تازه‌آباد با وجود همه مشکلات موجود در این محله، با قدردانی از اقدام‌ها و پیگیری‌های دلسوزانه مسئولان این شهرستان و به‌ویژه فرماندار، نمایندگان استان درمجلس شورای اسلامی، شهردار و شورای اسلامی شهرسقز، اداره راه و شهرسازی و نیز نهادهای خدمت‌رسان برای رفع مشکلات این محله، خواستار توجه ویژه و بیشتر به این محله حاشیه‌ای و اعلام آن به‌عنوان «منطقه منفصل شهری» هستند.

سقز ۸ محله حاشیه‌ای دارد
معاون فنی و عمرانی فرماندار سقز نیز می‌گوید: مطالعات انجام شده درباره این شهر نشان می‌دهد که با توجه به شاخص‌های تعیین سکونتگاه‌های غیررسمی، ۸ محله شامل «سرچنار»، «پشت سر قبران (جاده ملقرنی)»، «صالح‌آباد»،«حاجی‌آباد»، «نشمیلان»، «بهارستان بالا»، «تازه‌آباد» و «قوخ»، جزو سکونتگاه‌های غیررسمی سقز به حساب می‌آیند.«صابر زارعی» می‌افزاید: ۲۶هزارو۴۲۷ نفر از جمعیت سقز در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند که معادل ۲۰/۱‌درصد از جمعیت ۱۳۱هزار و ۳۴۹ نفری این شهر است. وی اضافه می‌کند: درمجموع این ۸ محله، ۱۱/۹‌درصد از کل سقز را شامل می‌شوند.

مشکلات منطقه به زودی رفع می‌شود
شهردار سقز می‌گوید: خدمت‌رسانی عادلانه و توانمندسازی نقاط حاشیه‌ای شهر سقز از سیاست و برنامه‌های شهرداری و شورای اسلامی شهرسقز است.
«ضیاءالدین نعمانی» با بیان اینکه ساخت تازه‌آباد در گذشته خارج از محدوده شهری سقز و به‌عنوان روستا صورت گرفته است، می‌افزاید: برنامه‌ریزی‌ها و اقدام‌های ما با رویکرد رفع مشکلات این محله به‌صورت ریشه‌ای و قانونی بوده است و دراین زمینه پیگیری‌های زیادی صورت گرفته و جلسه‌هایی در سطوح شهرستانی، استانی و کشوری برای رفع مشکلات تازه‌آباد برگزار و با تبیین وضع این منطقه و ضرورت رسیدگی و تعیین تکلیف آن، اقدام‌های مناسبی برای رفع مشکلات آن آغاز شده است.
وی عنوان می‌کند: در جلسه‌ها و برنامه‌ریزی‌های مختلف، تازه‌آباد به‌عنوان منطقه منفصل شهری پیشنهاد شده و تحقق این موضوع مراحل پایانی خود را می‌گذراند و تصمیم نهایی و قطعی به زودی اعلام می‌شود.
نعمانی ادامه می‌دهد: طرح‌های دیگری نیز مانند «آموزش ارتقای معیشت و فرهنگ شهروندی» با همکاری فرمانداری و سایر نهادها در تازه‌آباد اجرا می‌شود.
شهردار سقز با بیان اینکه باید درمحله‌ها، تأمین حداقل نیازهای مورد نیاز مردم مانند فضاهای آموزشی، فرهنگی و تفریحی درنظر گرفته شود، می‌افزاید: در زمینه ارتقای فرهنگ شهروندی به‌صورت محلی و براساس ظرفیت‌های موجود اقدام می‌شود.
نعمانی همکاری و همدلی مردم و مسئولان را عامل مهمی برای رفع مشکلات موجود و حرکت به سوی وضع مناسب‌تر می‌داند و اضافه می‌کند: رفع مشکلات مردم دغدغه و اولویت‌کاری ماست.

گزارش از / فردین مصفایی

انتهای پیام/۹۲۰۰۱

شما هم نظر خود را در مورد این مطلب در قسمت نظرات بنویسد بعد از تائید مدیر منتشر خواهد شد