احداث مینی پالایشگاه باعث کاهش ذخایر آب زیر زمینی و تهدید موجودات وابسته در تالاب زریبار می‌شود

بارانی خبر – تالاب آب شیرین زریبار در فاصله ۳ کیلومتری غرب مریوان و از مکان‌های دیدنی و گردشگری این استان است. آب تالاب شیرین است و از تعدادی چشمه، کف‌جوش و بارش تأمین می‌شود. اما این تالاب نیز مانند هر اکوسیستم دیگری در معرض آسیب‌ها و تهدیدهایی قرار دارد. در باره آخرین وضعیت این تالاب گفت و گوی بارانی خبر  را با « سید سیوان امینی» عضو انجمن سبز چیا و از فعالان محیط زیستی می‌خوانید.

• به نظر می‌رسد تالاب زریبار در معرض خطر قرار دارد. مهم ترین تهدیدها از نظر شما شامل چه مواردی می‌شود؟

مهم ترین چالش‌ها و تهدیدهایی که متوجه تالاب زریبار است، وجود دایک خاکی است که مانع از تخلیه طبیعی تالاب می‌شود. این موضوع سبب می‌شود تا به‌دلیل حجم بالای رسوب‌هایی که به آن وارد می‌شود ، چشمه‌های کف‌جوش تالاب وزن زیادی را تحمل کنند.
این موضوع سبب می‌شود که میزان آب این چشمه‌ها کاهش یابد که در نهایت کاهش حجم آب تالاب را نیز در پی خواهد داشت. کانالی انحرافی هم که از سمت شمال برای ورود آب به تالاب ساخته شد، حجم بالایی از سموم و کودهای شیمیایی زمین‌های کشاورزی بالادست را وارد تالاب کرد. همچنین این کانال زمانی آب دارد که تالاب زریبار در آن موقع احتیاجی به آب ندارد.

• مدیریت تالاب هم گویا نظم مشخصی ندارد.

بله. یکی دیگر از تهدیدها نبود مدیریت واحد در تالاب است. هر سازمان و نهادی با دید بهره‌برداری و انجام امورسازمانی خود به تالاب نگاه می‌کند. در این شرایط شاهد وضعیت پیچیده و درهم تنیده مدیریتی هستیم که عملا امکان پاسخگویی را از این ارگان‌ها سلب می‌کند.

• ورود فاضلاب به تالاب چه آسیبی در پی دارد ؟

ورود فاضلاب به تالاب را هم نمی‌توان نادیده گرفت. با نهایت تاسف حجم بالای فاضلاب روستاهای بخش شرقی، خانه باغ‌ها و تعدادی از محلات به سمت تالاب زریبار سرازیر و در نهایت سبب رشد نیزار و پوشش گیاهی می‌شود. همه اینها مصرف بیشتر آب را در پی دارد.

• پالایشگاهی در منطقه زریبار در حال ساخت است. به نظر شما با ساخت این پالایشگاه مشکلی برای تالاب به وجود خواهد آمد؟

موضوع جدی‌تری که زریبار را تهدید می‌کند، ساخت مینی‌پالایشگاه در بخش شمالی پناهگاه زریبار است، زیرا این دشت به دلیل تنوع زیستی غنی، امسال به عنوان منطقه شکار ممنوع انتخاب شده است.
اگر این پالایشگاه ساخته شود به نظر تیر خلاصی بر پیکر تالاب زریبار است و دشت و زیست‌بوم منطقه را تهدید می‌کند.سال گذشته خبر احداث مینی پالایشگاه مطرح شد، اما جایی که برای ساخت این مینی پالایشگاه انتخاب شده بالادست تالاب و در محدوده ۴۰ هکتاری آن است که در این محدوده زراعت صورت می‎گیرد و کانالی نیز از آن می‌گذرد که به سمت زریبار سرازیر می‌شود. خوراک اصلی این مینی‌پالایشگاه نفت‎های تولیدی عراق است که به صورت تانکر انتقال داده می‎شود. در ارزیابی‌ای که توسط مشاوران سازندگان پالایشگاه انجام شده آمده است که «میزان مصرف آب در این مجموعه ۵۶۰ هزار متر مکعب در سال است که از طریق حفر چاه آب تامین می‎شود.» از طرفی دشت «بیلو» دارای ذخایر آب زیرزمینی فراوانی است، اما در بخش دیگری از گزارش شرکت مشاور طرح مینی پالایشگاه به افت احتمالی کیفیت آب و کاهش ذخایر آب زیر زمینی و تهدید موجودات وابسته به‌ویژه در مواقع کم آبی اشاره شده است که همه این موارد برای تالاب زریبار نگران کننده است.

• وضعیت آبی زریبار چگونه است؟ آیا بارندگی‌ها و وضعیت جوی جوابگو است یا در آینده باید با کانال کشی آب را به زریبار رساند؟

باتوجه به این‌که وضعیت تالاب‌های ایران مناسب نیست و یکی پس از دیگری از دست می‌روند، اما وضعیت آب تالاب زریبار خوب است. این تالاب یکی از شاداب‌ترین تالاب‌های ایران نسبت به دیگر تالاب‌ها است. سال گذشته بعد از گذشت ۱۵ سال سرریز «دایک خاکی» را داشتیم که جای خوشحالی داشت. در جواب بخش دوم سوال باید بگویم کانال‌کشی برای این تالاب انجام شده، اما فیلتری ندارد و نبودنش کمتر به زریبار ضرر می‌رساند.

• چه دستگاهی حفاظت از تالاب‌ها و به‌ویژه زریبار را بر عهده دارد ؟

تالاب‌ها باید مدیریت یکپارچه داشته باشند. الگوی جدید کل دنیا برای تالاب‌ها، الگوی مدیریت زیست‌بومی است. در این طرح پذیرش حق بهره‌برداری از تالاب‌ها توسط جوامع محلی تنها برای حفاظت از تالاب‌ها مطرح است. یعنی بهره‌برداری‌ها برای حفاظت از تالاب‌ها باید باشد.

• صیادی نیز جزوی ازاین بهره‌برداری‌ها محسوب می‌شود؟

ما می‌توانیم بخش توریسم و اکوتوریسم را توسعه بدهیم، بخش کشاورزی پایدار را داشته باشیم و صیادی را نیز انجام دهیم. اما صیادی که در حال حاضر صورت می‌گیرد سبب مشکلاتی شده است، زیرا سالانه صدها هزار ماهی غیربومی وارد زریبار می‌شود که حذف گونه‌های بومی را به دنبال خواهد داشت.

• همیشه در تخریب محیط زیست به جز عوامل طبیعی، انسان را هم در این تخریب دخیل می‌دانند. درباره زریبار تا چه حد دخالت‌های انسانی نقش داشته است ؟

اکوسیستم‎ها روندی دارند و در یک دوره اکوسیستم نابود می‎شود، اما انسان با دخالت‎هایی که بر اکوسیستم‌ها دارد به این روند سرعت  می‎بخشد.
انسان مانند هریک از موجودات اطراف تالاب‎ها مانند پرندگان، ماهی‎ها یا هر موجود دیگری حق استفاده و بهره‎برداری دارد، اما باید بهره‎برداری‎های انسان معقول و خردمندانه باشد و اجازه بدهد مابقی موجودات هم از این تالاب بهره‎مند بشوند. تا زمانی که این بهره‎برداری در راستای پایداری قرار نگیرد قطعا در آینده نزدیک خود انسان دچار ضرر خواهد شد.
در بخش تفریحی، گردشگری و توسعه کشاورزی در اطراف تالاب بهره‎برداری‎ها باید برای حفاظت  باشد.

  تاثیر حفرچاه‎ بر نابودی زریبار
یکی از فعالان زیست محیطی می‌گوید: یکی از عوامل نابودی دریاچه ارومیه چاه‎های اطراف آن بود. اگر در اطراف زریبار هم حفرچاه‌ها روند افزایشی داشته باشد نتایج مخربی خواهد داشت.
« سید سیوان امینی» می‌افزاید: برای رفع نیاز آب می‌توان محصولاتی که نیاز به آب کمتری دارند در اطراف تالاب کشت کرد و از الگوی کشت مناسبی بهره ببرند. این در حالی است که در پروژه‌های عمرانی پیوست‌های زیست محیطی رعایت نمی‌شود.

گفت و گو از هیوا محمدپور

شما هم نظر خود را در مورد این مطلب در قسمت نظرات بنویسد بعد از تائید مدیر منتشر خواهد شد